Złoty But, czyli klasyfikacja najbardziej bramkostrzelnych piłkarzy w Europie

Najlepsi napastnicy w Europie co roku walczą o tytuł zwycięzcy Złotego Buta. Zdobywa go zawodnik, który w rozgrywkach ligowych w danym sezonie strzeli najwięcej bramek, przy czym wyżej notowane ligi mają lepszy przelicznik punktowy, niż ligi z dalszych pozycji w rankingu. W ostatnich dwóch sezonach statuetkę Złotego Buta zgarnął Robert Lewandowski, który był bardzo bramkostrzelny w Bundeslidze. W nadchodzącym sezonie powalczy o to trofeum już w barwach FC Barcelona.

Złoty But

Historia Europejskiego Złotego Buta jest dość długa. Pierwsza nagroda została przyznana już w sezonie 1967/68 i wygrał ją legendarny Eusebio, który strzelił 42 bramki w lidze portugalskiej w barwach Benfiki Lizbona. Na początku nagroda była przyznawana przez francuską redakcję sportową L’Équipe. Plebiscyt został zawieszony w 1996 roku z powodu protestów, które złożył Cypryjski Związek Piłki Nożnej. Jego władze twierdziły, że jeden z zawodników zdobył wówczas 40 bramek w lidze i nagroda należy się jemu, jednak było to wątpliwe. Wówczas nie było jeszcze wagi goli zdobywanych w poszczególnych ligach i wygrywał zawodnik, który zdobył ich po prostu najwięcej.

Zestawienie wznowiono w 1996 roku, jednak zmieniono zasady przyznawania Złotego Buta. Wprowadzono punkty, które mają różną wagę w zależności od tego, w jakiej lidze zdobywane są bramki. Decyduje o tym ranking rozgrywek zgodnie ze współczynnikiem lig UEFA. To bardziej sprawiedliwe zasady, ponieważ strzelanie bramek w lepszej lidze jest zdecydowanie trudniejsze. W całej historii plebiscytu jedynym Polakiem, który zdobył tę nagrodę, jest Robert Lewandowski. W barwach Bayernu Monachium triumfował w sezonach 2020/21 i 2021/22.

Wagi prezentują się następująco:

2 punkty za każdego gola w jednej z pięciu najlepszych lig w Europie;
1,5 punktu za każdego gola w ligach z miejsc 6-21 w Europie;
1 punkt za każdego gola w ligach europejskich od miejsca 22.

Zdobywcy Złotego Buta

Poniżej zdobywcy Europejskiego Złotego Buta w poszczególnych sezonach.

Sezon	Imię i nazwisko	Narodowość	Klub	Liczba goli
1967/68	Eusébio	Portugalia	Benfica Lizbona	42
1968/69	Petyr Żekow	Bułgaria	CSKA Sofia	36
1969/70	Gerd Müller	Niemcy	Bayern Monachium	38
1970/71	Josip Skoblar	Jugosławia	Olympique Marsylia	44
1971/72	Gerd Müller	Niemcy	Bayern Monachium	40
1972/73	Eusébio	Portugalia	Benfica Lizbona	40
1973/74	Héctor Yazalde	Argentyna	Sporting Lizbona	46
1974/75	Dudu Georgescu	Rumunia	Dinamo Bukareszt	33
1975/76	Sotiris Kaiafas	Cypr	Omonia Nikozja	39
1976/77	Dudu Georgescu	Rumunia	Dinamo Bukareszt	47
1977/78	Hans Krankl	Austria	Rapid Wiedeń	41
1978/79	Kees Kist	Holandia	AZ Alkmaar	34
1979/80	Erwin Vandenbergh	Belgia	Lierse	39
1980/81	Georgi Sławkow	Bułgaria	Botew Płowdiw	31
1981/82	Wim Kieft	Holandia	Ajax Amsterdam	32
1982/83	Fernando Gomes	Portugalia	FC Porto	36
1983/84	Ian Rush	Walia	Liverpool FC	32
1984/85	Fernando Gomes	Portugalia	FC Porto	39
1985/86	Marco van Basten	Holandia	Ajax Amsterdam	37
1986/87	Rodion Cămătaru	Rumunia	Dinamo Bukareszt	44
1986/87	Anton Polster	Austria	Austria Wiedeń	39
1987/88	Tanju Çolak	Turcja	Galatasaray Stambuł	39
1988/89	Dorin Mateuț	Rumunia	Dinamo Bukareszt	43
1989/90	Hugo Sánchez	Meksyk	Real Madryt	38
1989/90	Christo Stoiczkow	Bułgaria	CSKA Sofia	38
1990/91	Darko Panczew	Jugosławia	Crvena Zvezda	34
1996/97	Ronaldo	Brazylia	FC Barcelona	34
1997/98	Nikos Machlas	Grecja	Vitesse Arnhem	34
1998/99	Mário Jardel	Brazylia	FC Porto	36
1999/00	Kevin Philips	Anglia	Sunderland	30
2000/01	Henrik Larsson	Szwecja	Celtic Glasgow	35
2001/02	Mário Jardel	Brazylia	Sporting Lizbona	42
2002/03	Roy Makaay	Holandia	Deportivo La Coruna	29
2003/04	Thierry Henry	Francja	Arsenal Londyn	30
2004/05	Thierry Henry	Francja	Arsenal Londyn	25
2004/05	Diego Forlan	Urugwaj	Villarreal CF	25
2005/06	Luca Toni	Włochy	Fiorentina	31
2006/07	Francesco Totti	Włochy	AS Roma	26
2007/08	Cristiano Ronaldo	Portugalia	Manchester United	31
2008/09	Diego Forlan	Urugwaj	Atletico Madryt	32
2009/10	Lionel Messi	Argentyna	FC Barcelona	34
2010/11	Cristiano Ronaldo	Portugalia	Real Madryt	40
2011/12	Lionel Messi	Argentyna	FC Barcelona	50
2012/13	Lionel Messi	Argentyna	FC Barcelona	46
2013/14	Cristiano Ronaldo	Portugalia	Real Madryt	31
2013/14	Luis Suárez	Urugwaj	Liverpool FC	31
2014/15	Cristiano Ronaldo	Portugalia	Real Madryt	48
2015/16	Luis Suárez	Urugwaj	FC Barcelona	40
2016/17	Lionel Messi	Argentyna	FC Barcelona	37
2017/18	Lionel Messi	Argentyna	FC Barcelona	34
2018/19	Lionel Messi	Argentyna	FC Barcelona	36
2019/20	Ciro Immobile	Włochy	Lazio Rzym	36
2020/21	Robert Lewandowski	Polska	Bayern Monachium	41
2021/22	Robert Lewandowski	Polska	Bayern Monachium	35

W sezonie 1986/87 po kilku latach przyznano drugą nagrodę, ponieważ Rumun Rodion Cămătaru dużą część bramek strzelił pod koniec sezonu i uznaje się, że były to ustawione wyniki. Ponadto w kilku sezonach nagrodą trafiała w ręce dwóch zawodników, którzy strzelili tyle samo bramek.

Najwięcej triumfów ma Lionel Messi, który wygrywał sześć razy. Ma na koncie również najwięcej bramek w jednym sezonie, czyli 50. Cztery razy nagrodę zdobywał Portugalczyk Cristiano Ronaldo. Po dwa razy trafiała w ręce takich graczy jak: Thierry Henry, Robert Lewandowski, Mário Jardel, Luis Suarez, Diego Forlan, Fernando Gomes, Dudu Georgescu, Eusébio i Gerd Müller.

Złoty But 2022/23 – klasyfikacja

Tradycyjnie faworytami do zdobycia Europejskiego Złotego Buta za sezon 2022/23 będą napastnicy czołowych drużyn Europy. O trofeum powinni powalczyć: Robert Lewandowski (FC Barcelona), Karim Benzema (Real Madryt), Lionel Messi i Kylian Mbappe (PSG), Ciro Immobile (Lazio Rzym), Cristiano Ronaldo (Manchester United), Dusan Vlahović (Juventus Turyn), Erling Haaland (Manchester City), Mohamed Salah (Liverpool FC), czy też Harry Kane (Tottenham).